Từ khi ra đời tới nay, chiếc xe đạp đã trải qua nhiều sự thay đổi về cấu tạo, chất liệu và tính năng. Từ một phương tiện chỉ để di chuyển, xe đạp ngày nay đã trở thành một phương tiện thể thao, giải trí và tập thể dục.
Hệ thống truyền động: Bàn đạp, Đĩa, Đùi Đĩa, Xích, Líp
Hệ thống truyền động của xe đạp bao gồm bàn đạp, đĩa, đùi đĩa, xích và líp. Líp nhận truyền động từ bàn đạp và chuyển đến bánh sau của xe để bánh xe quay theo chiều thuận.
Líp gồm hai phần chính là vành và cốt. Vành có răng ở phía ngoài và trong. Răng ngoài ăn khớp với xích, răng trong có dạng răng cưa nghiêng để ăn khớp với cá líp. Cốt líp có hai rãnh để đặt hai cá líp và lò xo nhỏ hoặc râu tôm giữ chặt cá líp. Khi xe đạp di chuyển, nếu không đạp bàn đạp, bánh xe vẫn lăn về phía trước nhờ quán tính.
Hệ thống chuyển động
Hệ thống chuyển động của xe đạp gồm bánh xe (trước và sau), trục, may-ơ, nan hoa, vành, săm và lốp. Trục và may-ơ được làm bằng thép và nối với nhau bằng nan hoa. Vành bánh xe thường được làm bằng hợp kim nhôm hoặc thép. Săm và lốp được làm từ cao su tổng hợp giúp tăng độ êm cho xe khi di chuyển.
Hệ thống truyền lực và chuyển động truyền lực và truyền động từ bàn đạp đến bánh xe sau. Khi đạp bàn đạp, lực truyền qua đùi đĩa làm quay trục giữa, đĩa quay kéo xích chuyển động, xích kéo líp cùng bánh sau quay, và khi bánh xe quay và lăn trên mặt đường, xe chuyển động về phía trước. Tốc độ của xe đạp phụ thuộc vào tốc độ đạp của người đi xe và tỉ số truyền của hệ thống truyền động xích.
Hệ thống lái: Tay lái (ghi-đông), cổ phuộc
Hệ thống lái giúp người điều khiển xe dễ dàng điều khiển và chuyển hướng. Hướng chuyển động của xe phụ thuộc vào hướng chuyển động của bánh xe trước, khi người điều khiển bẻ tay lái (ghi-đông) sang phải hoặc sang trái. Hệ thống lái bao gồm tay lái (ghi-đông) và cổ phuộc.
Hệ thống phanh: Tay phanh, dây phanh, cụm má phanh
Hệ thống phanh giúp người điều khiển xe đạp điều khiển tốc độ và đảm bảo an toàn khi di chuyển trên đường.
Khung chịu lực
Khung chịu lực của xe đạp được làm bằng kim loại (thép hoặc nhôm) thay vì gỗ. Vật liệu kim loại giúp khung xe đạp có độ cứng, độ bền và tuổi thọ cao hơn. Khung xe chính là xương sống của xe đạp, liên kết toàn bộ các bộ phận khác lại với nhau thành một khối thống nhất.
Yên xe
Yên xe giúp người điều khiển có vị trí ngồi thoải mái và hợp lý nhất.
Ngoài ra, xe đạp còn có các bộ phận khác như chắn bùn, chắn xích, chuông, đèn và một chi tiết nhỏ nhưng quan trọng - ổ bi. Ổ bi giúp giảm ma sát giữa các chi tiết quay tròn như trục bánh trước và may-ơ. Cấu tạo của ổ bi bao gồm nồi, bi và côn.
Với sự phát triển của công nghệ, xe đạp ngày càng hoàn thiện về cấu tạo và tính năng, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người sử dụng.
