Việc phát minh hộp số tự động đã giúp người lái tập trung chú ý hơn vào việc lái xe mà không phải lo lắng về cách thao tác trên cần số. Hộp số tự động cho phép người lái lái xe bằng cả hai tay hoặc thư giãn tay phải (và chân trái). Với những ưu điểm này, xe số tự động đã trở thành sự lựa chọn hàng đầu của phụ nữ khi mua ô tô.
Khi tiếp cận với một chiếc xe mới, bạn nên dành một thời gian để làm quen với cần số và các ký tự trên đó. Mỗi nhà sản xuất sẽ có thể bố trí các vị trí số quanh cần số khác nhau, vì vậy bạn không nên coi thường việc này. Nếu bạn không quen thuộc và không biết chính xác vị trí, bạn có thể gặp rủi ro khi thao tác với cần số.
Bên cạnh đó, hầu hết các xe số tự động đều có chế độ P - R - N - D cơ bản.
- P (Parking): Đậu xe
- R (Reverse): Lùi xe
- N (Neutral): Trạng thái tự do
- D (Drive): Số tiến chạy tốc độ thường
Ngoài ra, một số dòng xe ô tô cao cấp có thêm một vài chức năng:
- M (Manual): Chế độ số tay, cho phép bạn điều chỉnh cấp số cộng trừ khi vượt xe, lên xuống dốc.
- S (Sport): Chế độ chạy xe bán tự động kết hợp với thao tác lên số và xuống số gần giống với số sàn.
- Số "+/-" hay lẫy số "+/-" trên vô lăng giúp cho người lái chủ động tăng giảm cấp số.
- D1, D2, D3 (số tiến 1 - 2 - 3): Chế độ số tay theo các cấp số 1-2-3 (D3: Thường dùng chạy ở tốc độ chậm, đường gồ ghề không bằng phẳng. D2 và D3 chạy những đoạn đường khó đi hoặc cần tăng tốc, khi đổ đèo tài xế thường sử dụng những số này để đảm bảo an toàn.
- L (Low): Tương đương số 1, số 2 như xe số sàn, thường được dùng khi xe đang chở nặng hoặc đi lên dốc, xuống dốc.
- B (Brake): Chế độ số hãm dùng khi xuống dốc.
Lưu ý:
Hộp số tự động chuyển số khi xe tăng hoặc giảm tốc độ và khi mô-men xoắn đạt đến số vòng tua nhất định. Tuy nhiên, nếu muốn xe chuyển xuống số thấp hơn, bạn phải giảm bớt ga trước. Sau đó, thực hiện chuyển số và duy trì tốc độ ở mức mong muốn. Mặc dù hộp số tự động có nhiều ưu điểm, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng để tránh làm hỏng hộp số.
Số L là gì?
Ký tự L (Low) hay còn được ký hiệu S/D1, D2, D3 dùng để chỉ số thấp của hộp số tự động. Số L được hiểu là cấp số thấp tương ứng số 1. Khi chuyển đến số L, động cơ của xe sẽ tạo ra mô-men xoắn lớn hơn. Khi gài số L, tốc độ của xe giảm xuống để tận dụng mô-men xoắn mạnh từ động cơ.
Số D1, D2, D3 là gì?
Ở chế độ D, có thể có vị trí bánh răng D2, D3 và D4. Trong hầu hết các xe, vị trí D3 có nghĩa là chuyển động về phía trước nhưng giới hạn ở số 3 là cao nhất. D3 là cái tên quen thuộc nhất trên mẫu xe Honda Civic, các dòng xe khác cũng có cùng một thiết bị nhưng có tên khác nhau.
Số D1, D2, D3 trên xe số tự động giống như số 1, 2, 3 trên xe số sàn. Trong xe số tự động, D3 là một số thấp cho phép động cơ quay với tốc độ cao hơn để tạo ra áp suất ngược nhiều hơn so với các số cao.
Hiện nay, D3 có vai trò tăng tốc (tương tự như O/D) trong hầu hết các phương tiện và giúp tiết kiệm xăng. Khi lái xe ở chế độ này, bạn có thể tiết kiệm ít nhất 15% lượng xăng tiêu thụ. Số D3 dùng 3 bánh răng đầu tiên trong hộp số tự động hoặc giới hạn chúng ở bánh răng thứ 3. Chúng sẽ chuyển lên số cao hơn khi xe đạt mức vòng tua cao nhất. Số D3 cũng giúp tối đa hóa phạm vi vòng tua cho xe khi giới hạn công suất và lực kéo cần thiết.
Khi nào sử dụng các số L, D1, D2, D3?
Một số xe sẽ có một số chế độ hỗ trợ như L, D1, D2, D3 hoặc số 1, 2, 3 là các chế độ lái dành cho đường đèo dốc, đường xấu.
- Các số D1, D2, D3 khi chạy ở bất kỳ đâu nếu không phải là đường đèo, dốc dài, bạn chỉ cần dùng D thôi, không cần quan tâm đến D1, D2, D3 làm gì cho đỡ phiền phức.
Khi lên dốc
Khi chạy lên dốc, bạn chỉ cần đi bình thường, tức là chuyển cần số D và đạp ga để xe lên dốc. Khi trọng lực tạo ra sức cản khi lên dốc, động cơ phải hoạt động nhiều hơn. Trong trường hợp này, tương tự như khi xe đang kéo tải nặng, bạn nên sử dụng các số L, D1, D2, D3 để giúp động cơ hoạt động dễ dàng hơn.
Khi xuống dốc
Sử dụng phanh để hãm xe khi xuống dốc có thể làm phanh nóng quá mức và gây hỏng hệ thống phanh. Bạn có thể sử dụng các số L, D1, D2, D3 để tận dụng lực hãm từ động cơ, giúp giảm áp lực lên hệ thống phanh. Nếu bạn cảm thấy không cần nháy phanh mà xe vẫn đang di chuyển với tốc độ bình thường, tức là bạn đã chọn đúng số D1, D2 hoặc D3. Khi đó, bạn chỉ cần nới lỏng chân phanh và xe sẽ tiếp tục giảm tốc độ mà không cần phải giữ phanh.
Tăng sức kéo
Khi bạn đang kéo một rơ-mooc hoặc một phương tiện khác, bạn cần kiểm soát tốc độ một cách cẩn thận. Tuy nhiên, sử dụng phanh thường xuyên không tốt và có thể làm hỏng hệ thống phanh. Bằng cách sử dụng các số L, D1, D2, D3 khác nhau, bạn có thể giữ mô-men xoắn ổn định và không tạo thêm áp lực lên động cơ.
Nguy cơ tai nạn với xe số tự động
Lái xe số tự động mang lại nhiều ưu điểm khi cầm lái, chân trái và tay phải bạn cũng rảnh rỗi hơn. Tuy nhiên, xe số tự động cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn hơn xe số sàn do bạn chưa hiểu rõ tính năng của nó. Để điều khiển xe một cách hợp lý và an toàn, bạn cần lưu ý một số điều sau:
Khởi động xe số tự động
Khi khởi động xe số tự động, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Cần số nằm ở vị trí số P (số đỗ).
- Đạp chân phanh (hạ phanh tay nếu có sử dụng trước đó).
- Khởi động động cơ.
Một số xe không yêu cầu phải đạp chân phanh khi khởi động hoặc có thể để cần số ở vị trí N khi khởi động. Tuy nhiên, tốt nhất là tập làm quen với thói quen P - Đạp chân phanh - Khởi động để đảm bảo an toàn.
Học cách điều chỉnh chân ga
Với xe số tự động, điều khiển chân ga một cách tinh tế là rất quan trọng. Tuy nhiên, có sự khác biệt giữa xe số tự động và xe số sàn. Ở xe số sàn, khi bạn nhả chân ga, xe có xu hướng chậm lại (ngoại trừ khi xuống dốc). Điều này được gọi là "hãm bằng động cơ".
Trong khi đó, ở xe số tự động, nhả chân ga trong một số tình huống có thể làm tăng số. Điều này dẫn đến tình trạng mất kiểm soát đột ngột. Vì vậy, bạn cần tập luyện phản xạ chân ga một cách linh hoạt và thuần thục trước khi lái xe trên đường.
Không lái xe số tự động bằng hai chân
Một số người có thể điều khiển xe số tự động bằng hai chân. Chân phải dùng để điều khiển ga, chân trái dùng để điều khiển phanh. Tuy nhiên, chuyên gia khuyến cáo tuyệt đối không nên lái xe bằng cách này. Với xe số tự động, chỉ cần sử dụng chân phải để kiểm soát ga và phanh là đủ, để đảm bảo không đạp cả hai chân cùng một lúc.
Vào nhầm số
Một số xe được trang bị hệ thống chuyển số vị trí P, R, N và D thẳng hàng như Kia Morning, Honda Civic (đời cũ), Honda CR-R (đời cũ),... Vì vậy, bạn nên làm quen với cần số tự động của mẫu xe đó trước khi lái, để có thể chuyển số từ P xuống R, N và D một cách hợp lý và tránh tình trạng vào số nhầm.
Tuy nhiên, mọi cần số tuân theo một sắp xếp chung: P - R - N - D - M (dành cho sang số bán tự động) và các bước số 1, 2, 3 (dành cho đường đèo núi, khởi hành ngang dốc).
Đạp phanh khi chuyển chế độ số
Tại mọi trường hợp chuyển sang các chế độ khác nhau (D, N, R, P hay D1(L), D2 (S), D3), bạn cần đạp phanh để đảm bảo an toàn.
Lên và xuống dốc với số tự động
Thông thường, với xe số sàn, bạn lên dốc số nào thì xuống dốc với số đó. Hầu hết các xe số tự động đều có chế độ số tay (bán tự động M hoặc dấu + (tăng số) và - (giảm số)). Bằng cách chọn số phù hợp với điều kiện thực tế, như tốc độ, tải trọng, điều kiện đường, bạn có thể chủ động kiểm soát xe. Nếu không có cơ chế bán tự động, cần số sẽ được chia thành D1 (L), D2 (S) và D3. Nếu đặt ở D3, số cao nhất sẽ là 3. Khi giảm tốc, xe tự động chuyển xuống số 1 hoặc 2. Điều kiện địa hình càng khó thì bạn có thể chuyển về D2 hoặc D1.
Để số nào khi dừng đèn đỏ?
Theo các chuyên gia, an toàn nhất là chuyển sang số N và kéo phanh tay. Điều này liên quan đến tình huống xấu là có xe đâm từ phía sau. Nếu bạn giữ nguyên số tiến D và phanh, chân bạn có thể không đủ mạnh để dừng xe. Trong tình huống đó, xe sẽ lao về phía trước, rất nguy hiểm. Ngoài ra, việc sử dụng phanh chân có thể làm chói mắt người lái sau do đèn phanh sáng, đặc biệt trong điều kiện thời tiết xấu như sương mù hay mưa.
Ngoài ra, chuyển sang số đỗ P không an toàn vì có thể gây hỏng hộp số khi bị xe sau đâm. Khi dừng đèn đỏ, chuyển sang số N và kéo phanh tay là cách an toàn nhất. Khi đó, xe sẽ không lao về phía trước và hộp số cũng không bị hỏng.
Tuy nhiên, điều này chỉ là tình huống an toàn nhất. Còn tùy thuộc vào điều kiện thực tế để bạn quyết định chuyển sang chế độ nào cho tiện lợi. Với thời gian chờ ít, không có xe phía sau, bạn chỉ cần giữ chân phanh là đủ.
Điều quan trọng nhất là linh hoạt và tỉnh táo khi cầm lái để có thể xử lý các tình huống trên đường một cách an toàn. Chúc bạn luôn gặp nhiều may mắn và an toàn khi tham gia giao thông!
