Hệ thống phanh là yếu tố an toàn quan trọng nhất trên xe của bạn. Hiểu rõ về hệ thống phanh sẽ giúp bạn tận dụng tối đa hiệu suất và đảm bảo an toàn khi điều khiển xe.
Khi bạn thực hiện thao tác phanh, cách thức khác nhau sẽ được áp dụng tùy thuộc vào loại xe bạn đang sử dụng:
1. Xe số:
- Bóp tay phanh bên phải để phanh bánh trước.
- Đạp cần phanh ở bên phải để phanh bánh sau.
2. Xe tay ga:
- Sử dụng tay phanh bên phải để phanh bánh trước.
- Bóp tay phanh bên trái để kích hoạt phanh bánh sau.
Cấu tạo hệ thống phanh
Hệ thống phanh hoạt động nhờ lực ma sát và có hai loại cấu tạo khác nhau:
-
Phanh tang trống: Loại phanh này thường được sử dụng trước đây. Cấu tạo bao gồm một bộ guốc phanh tạo ma sát với mặt trong của chiếc "đùm" trên bánh xe. Phanh trước được điều khiển bởi một dây cáp nối với tay phanh, trong khi phanh sau được điều khiển bằng một cần nối với bàn đạp phanh.
-
Phanh đĩa thủy lực: Loại phanh này có cấu tạo phức tạp hơn. Nó bao gồm một đĩa kim loại hình tròn thường được làm từ thép. Đĩa có bề mặt trơn láng và được gắn vào phần "đùm xe" bằng các bulông. Các "heo dầu" hoặc "heo phanh" bên trong giữ các tấm ma sát (bố phanh). Bên trong heo dầu, có các piston tạo lực đẩy má phanh. Tay phanh và bàn đạp phanh được kết nối với một bộ xy-lanh piston để đẩy dầu từ bình chứa qua dây dẫn đến heo dầu.
Hình ảnh minh họa: Hệ thống phanh trên xe (Nguồn: giatoyota.vn)
Guốc phanh và bố phanh có một lớp sợi tổng hợp để tạo ma sát với đùm hoặc đĩa phanh.
Hiệu quả của hệ thống phanh
Phanh đĩa thủy lực có hiệu quả phanh cao hơn so với phanh tang trống.
Khi bạn kéo tay phanh hoặc đạp cần phanh, guốc phanh sẽ được đẩy ra bằng một đòn bẩy. Mặt bố sẽ tạo ma sát với thành trong của đùm xe, giúp bánh xe ngừng quay, giảm tốc độ và dừng lại. Tuy nhiên, đòn bẩy nhỏ sẽ tạo lực đẩy nhỏ và lực nén của guốc phanh lên thành trong của đùm không đủ lớn. Cấu tạo của đùm bánh xe không đủ trơn để tạo ma sát tốt với mặt bố guốc phanh, do đó, phanh tang trống kém hiệu quả hơn phanh đĩa.
Với phanh đĩa thủy lực, áp lực dầu tạo ra từ bộ xy-lanh piston thông qua dây dẫn đến heo dầu lớn hơn nhiều so với lực kéo của dây phanh tang trống. Đồng thời, piston bên trong heo dầu tạo lực đẩy lớn hơn bố phanh so với đòn bẩy của guốc phanh. Từ đó, lực ma sát của bố phanh lên đĩa phanh cao hơn. Bề mặt trơn láng của đĩa thép cũng giúp tạo lực ma sát tốt hơn với bố phanh.
Trang bị phanh trên xe
Việc trang bị loại phanh phù hợp trên xe máy phụ thuộc vào công suất động cơ, loại xe và giá cả.
Phanh tang trống có thiết kế ít chi tiết và hoạt động cơ khí đơn giản. Sửa chữa và thay thế phụ tùng dễ dàng và nhanh chóng. Tuy nhiên, hiệu quả phanh không cao. Loại phanh này thường được trang bị trên các loại xe giá rẻ và công suất động cơ thấp.
Khi các hãng xe sử dụng động cơ có công suất cao hơn, giá thành xe tăng lên. Họ bắt đầu trang bị phanh đĩa thủy lực cho bánh trước của xe.
Phanh đĩa thủy lực có hiệu quả phanh cao hơn phanh tang trống. Nó có thiết kế hiện đại và trông "ngầu" hơn. Dần dần, cả bánh sau cũng được trang bị phanh đĩa cho những chiếc xe máy đắt tiền.
Tuy nhiên, với những người yêu thích phong cách "cổ điển", họ vẫn tìm và trang bị những chiếc phanh tang trống đẹp mắt cho "báu vật" của mình.
Mài mòn và vệ sinh
Lớp bố trên guốc phanh và má phanh được làm từ sợi tổng hợp. Chất liệu này mềm hơn chất liệu nhôm của đùm hoặc thép của đĩa phanh, do đó, lớp bố sẽ bị mài mòn nhanh hơn.
Với phanh tang trống, bụi do ma sát giữa lớp bố guốc phanh và đùm sẽ nằm bên trong. Đòn bẩy chỉ đẩy một bên của guốc phanh. Do đó, lớp bố guốc phanh bị mài mòn nhanh chóng và không đều. Điều này làm giảm khả năng tạo ma sát và hiệu quả phanh của phanh.
Với phanh đĩa, toàn bộ bề mặt bố tiếp xúc với mặt đĩa phanh, do đó, lớp bố mòn đều. Tần suất mài mòn phụ thuộc vào công suất của xe và cách sử dụng, có thể diễn ra nhanh hoặc chậm.
Việc vệ sinh bụi từ ma sát đối với má phanh đĩa dễ dàng hơn do nằm bên ngoài. Bạn có thể lau chùi lớp bụi trên đĩa phanh bằng khăn và thổi vào không gian giữa bố và đĩa phanh. Lưu ý không sử dụng dầu, nhớt hoặc chất lỏng không khô, vì sẽ làm mất khả năng ma sát giữa bố và đĩa.
Thay lớp bố mới
Trên bề mặt bố của guốc và má phanh, có các rãnh giúp theo dõi mài mòn. Khi không còn nhìn thấy các rãnh này trên mặt bố, đó là lúc cần thay mới.
Tuy nhiên, đối với phanh tang trống, không thể nhìn thấy các rãnh. Bạn có thể nhận ra tình trạng này dựa trên cảm giác khi sử dụng phanh. Khi phanh tang trống không còn hiệu quả hoặc không có hiệu quả mặc dù bạn đã tăng cường lực phanh, đó là lúc bạn cần thay mới guốc phanh hoặc má phanh.
Hình ảnh minh họa: Hệ thống phanh trên xe (Nguồn: giatoyota.vn)
Trước đây, thường sử dụng cách dán lại lớp bố trên guốc hoặc má phanh. Tuy nhiên, cách này không đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật. Hiện nay, thay thế bộ guốc phanh hoặc má phanh mới dễ dàng hơn và có nhiều loại chất liệu bố đi kèm với giá bán phù hợp cho bạn lựa chọn.
Kiểm tra và bảo dưỡng
Hệ thống phanh là một yếu tố quan trọng về an toàn, do đó, bạn cần thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng phanh.
Ngoài guốc phanh và má phanh, bạn cũng cần kiểm tra và bảo dưỡng các chi tiết sau:
- Phanh tang trống:
- Kiểm tra xem dây cáp phanh trước có quá căng hay quá dài không.
- Kiểm tra lực kéo của cáp.
- Tra dầu bôi trơn cho cáp và các đầu dây cáp.
- Vệ sinh phần tay đòn nối với đầu cáp để đảm bảo hoạt động trơn tru.
- Kéo tay phanh và nhả ra xem tay đòn có trở về vị trí cũ không. Việc này sẽ kiểm tra lò xo và đòn bẩy guốc phanh bên trong có hoạt động tốt hay không.
Đối với phanh sau, bạn cũng thực hiện tương tự, tuy nhiên, không cần kiểm tra cáp vì đũa phanh bằng thép ít gặp sự cố hỏng hóc.
- Phanh đĩa thủy lực:
- Kiểm tra kỹ lưỡng đĩa phanh xem có bị cong vênh hoặc mài mòn quá nhiều không, vì điều này cũng làm giảm hiệu quả phanh.
- Làm sạch đĩa phanh để không để dính dầu, nhớt, chất lỏng hoặc bụi bẩn.
- Kiểm tra áp lực dầu.
- Kiểm tra các đầu nối dây dẫn dầu, các phốt trên xy-lanh piston tay phanh và các bulông đầu dẫn trên heo dầu. Nếu có tình trạng rò rỉ dầu, cần thay thế và làm vệ sinh ngay.
Việc châm thêm dầu phanh hoặc thay mới cần được thực hiện đúng kỹ thuật. Do đó, bạn nên đưa xe tới dịch vụ chuyên nghiệp để kỹ thuật viên thực hiện.
Bạn cũng có thể thay mới các bộ phụ tùng như tay phanh, xy-lanh piston, bình chứa dầu phanh, heo dầu mới, đĩa phanh chất lượng cao hoặc dây dẫn chất lượng tốt hơn. Điều này sẽ giúp bạn tăng cường sự tin tưởng vào hệ thống phanh của mình.
Hình ảnh minh họa: Hệ thống phanh trên xe (Nguồn: giatoyota.vn)
Hệ thống phanh hiện đại
Trên các dòng xe mới, với trang bị hệ thống điều khiển điện tử cao cấp, hệ thống phanh cũng được can thiệp tự động bởi các bộ xử lý điện tử.
Các bộ xử lý này giúp hệ thống phanh hoạt động hiệu quả hơn, tạo sự an toàn cho người điều khiển và chiếc xe trong nhiều tình huống đặc biệt.
Các trang bị này thường được sử dụng với loại phanh đĩa thủy lực.
-
Hệ thống chống bó cứng phanh (ABS): Hệ thống này giúp tránh tình trạng phanh gấp và kéo dài thời gian phanh, dẫn đến bánh xe bị khóa và mất kiểm soát. Tuy nhiên, hệ thống ABS không hiệu quả trên đường gồ gề, trơn trượt hoặc các mặt đường có nhiều vụn đá, sỏi, bùn,...
-
Trên một số dòng xe thể thao cao cấp, hệ thống phanh được trang bị điều khiển tự động để tăng giảm mức phanh, giúp xe dễ dàng vào cua và ra khỏi góc cua. Hệ thống này sử dụng nhiều loại cảm biến phức tạp như cảm biến góc nghiêng xe, cảm biến tốc độ, ...
Hình ảnh minh họa: Hệ thống phanh trên xe (Nguồn: giatoyota.vn)
Tuy nhiên, những thông tin trên không đủ để bạn tự lắp ráp hoặc sửa chữa hệ thống phanh cho xe của mình.
Mong rằng bài viết đã giúp bạn hiểu về hệ thống phanh và sử dụng nó hiệu quả, nhận biết các vấn đề sửa chữa kịp thời để đảm bảo an toàn khi lái xe. Ngoài ra, Webike.vn cung cấp kinh nghiệm phanh xe an toàn khi trời mưa để bạn đọc có thêm kiến thức bảo vệ an toàn cho bản thân trong mùa mưa.
Hãy chọn những phụ tùng hệ thống phanh chất lượng tại Webike.vn, được nhập khẩu trực tiếp từ Nhật Bản.
Webike.vn - Tổng hợp"
Tags: Bảo dưỡng, Brake, Phanh, Phanh đĩa, Tang trống, Thắng
