Để hiểu về nguyên lý hoạt động của côn xe ô tô, chúng ta cần tìm hiểu về chức năng và cách sử dụng bộ ly hợp. Bộ ly hợp, còn được gọi là côn, là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe. Nó cho phép động cơ vẫn hoạt động mà không cần dừng xe hoặc tắt máy.
Tác dụng của bộ ly hợp (Côn)
Khi động cơ hoạt động, trục khuỷu luôn quay, kể cả khi xe đang dừng và đồng hồ speedometer ở con số 0. Nếu không có bộ ly hợp, xe sẽ hoạt động giống như xe ô tô điện của trẻ con: cứ động cơ chạy thì bánh xe quay, và muốn dừng bánh thì động cơ phải tắt. Điều này rất bất tiện và không linh hoạt.
Bộ ly hợp cho phép động cơ vẫn hoạt động nhưng xe có thể dừng hoặc chạy với tốc độ khác nhau. Côn trên xe ô tô có tác dụng đóng hoặc ngắt kết nối giữa động cơ và bánh xe. Khi côn đóng kết nối, bánh xe quay theo trục khuỷu. Khi côn ngắt kết nối, bánh xe sẽ quay chậm lại theo quán tính rồi từ từ dừng hẳn. Việc ngắt côn cho phép tài xế tăng giảm số hoặc dừng xe mà động cơ vẫn hoạt động mà không bị chết máy.
Côn xe hoạt động như thế nào
Để hiểu cách điều khiển côn, chúng ta hãy xem hình vẽ dưới đây để tưởng tượng sơ bộ:
Trên hình là 2 trục với bánh đà. Một trục nối với động cơ và luôn quay. Trục còn lại nối với bánh xe thông qua hộp số và cầu truyền động. Khi hai bánh đà tách rời nhau, tức là khi bạn đạp côn, chỉ có trục động cơ quay còn trục kia không quay. Khi bạn nhả chân côn, hai bánh đà ép sát vào nhau, tạo lực ma sát giúp trục kia cũng quay theo, từ đó bánh xe mới chuyển động. Như vậy, hoạt động chính của bộ ly hợp được thực hiện thông qua trạng thái hai bánh đà ép vào nhau (truyền động) hoặc tách rời nhau (ngắt truyền động).
Cách sử dụng côn
Sử dụng côn là kỹ thuật giúp người lái kiểm soát tốt tốc độ xe. Thao tác với côn thành thạo giúp bạn thực hiện tốt các kỹ năng lái xe như khởi hành, dừng xe, tăng giảm số, và đề-pa trên dốc.
Trong quá trình học lái xe số sàn, để bắt đầu luyện tập sử dụng côn xe ô tô, bạn nên chọn nơi đường bằng và vắng người qua lại. Bạn cũng có thể nhờ xe của bạn bè hoặc người thân, nhưng cần có người hướng dẫn ngồi cùng xe để đảm bảo an toàn. Khi bắt đầu tập thao tác côn, bạn chuẩn bị sẵn sàng: xe đã được bật máy, phanh tay được thả, dây an toàn được thắt chặt và ghế đã được điều chỉnh phù hợp để có thể đạp hết côn mà không bị giựt mạnh. Sau đó, bạn thực hiện các bước sau:
- Đạp hết côn và chuyển vào số 1.
- Nhấn nhẹ chân ga để động cơ khỏe hơn, sao cho vòng tua đạt khoảng 1000 vòng/phút.
- Quan sát phía trước và xung quanh để đảm bảo an toàn.
- Từ từ nhả chân côn.
- Khi côn bắt đầu kết nối (lá côn tiếp xúc với tang trống), bạn sẽ cảm nhận xe rung nhẹ và bắt đầu chuyển động. Mỗi loại xe có điểm kết nối côn khác nhau, thường là khi bạn nhả côn khoảng 1/3 quãng đường đạp côn.
Khi đã làm quen với việc sử dụng côn xe ô tô, bạn có thể thực hiện các thao tác khác như điều chỉnh tốc độ bằng chân côn. Khi xe bắt đầu chuyển động, bạn không cần đạp hết côn và phanh để dừng xe, mà chỉ cần nhẹ nhàng đạp côn để xe chuyển động chậm dần. Khi xe chạy chậm lại (nhưng chưa dừng), bạn lại nhẹ nhàng nhấc chân côn để xe tăng tốc một chút. Và lặp lại thao tác này nhiều lần.
Bằng cách luyện tập sử dụng côn xe ô tô, bạn sẽ nắm được kỹ thuật chạy xe bằng côn, tức là cho xe chạy với tốc độ chậm nhất có thể. Đây cũng là kỹ thuật rất hữu ích trong các tình huống giao thông đông đúc. Bạn cũng nên lưu ý rằng khi không sử dụng côn, nên thả hết chân khỏi bàn đạp côn để tránh gây ảnh hưởng không tốt đến bộ ly hợp. Hãy nhớ rằng việc sử dụng côn không chỉ phức tạp mà cũng rất tiện lợi. Học và luyện tập thường xuyên để sử dụng tối đa lợi thế của bộ ly hợp khi điều khiển xe. Chúc bạn lái xe an toàn và thành công.
