Cầu: Yếu tố quan trọng trong kinh tế vĩ mô

Hình minh họa: Cầu là gì?

Khi nói đến thị trường, hai yếu tố quan trọng nhất là Cung và Cầu. Vậy Cầu là gì và những yếu tố nào ảnh hưởng đến Cầu trong kinh tế vĩ mô? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết thông qua bài viết dưới đây.

Khái niệm cầu là gì?

Cầu (tiếng Anh: Demand) là lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng sẵn lòng mua ở các mức giá khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định.

Câu chuyện về Cầu còn gắn liền với những khái niệm khác trong kinh tế vĩ mô:

• Quy luật cầu: Khi giá của hàng hóa tăng, lượng cầu giảm (giá tăng thì cầu giảm). Cầu bao gồm:

• Cầu cá nhân: Số lượng hàng hóa/dịch vụ mà người tiêu dùng muốn mua ứng với một mức giá cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định. Do đó, lượng cầu chỉ có ý nghĩa khi liên quan đến một mức giá cụ thể.

• Cầu thị trường: Cầu của tất cả các cá nhân đối với một mặt hàng trong một nền kinh tế tổng hợp.

• Tổng cầu: Cầu của tất cả các cá nhân đối với tất cả các mặt hàng trong nền kinh tế tổng hợp.

Hình minh họa: Khái niệm cầu là gì?

Cung (tiếng Anh: Supply) là lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người bán có khả năng và sẵn lòng cung cấp ở các mức giá khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định. Để hiểu rõ hơn về Cung, bạn có thể đọc bài viết: Cung là gì?

Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu

1. Thu nhập của người tiêu dùng

Thu nhập của người tiêu dùng là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến cầu trong một khoảng thời gian nhất định. Thu nhập của người dân trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng mua sắm. Khi thu nhập tăng, nhu cầu mua hàng hóa cũng tăng theo và ngược lại.

Ví dụ, khi bạn có mức lương cao hơn, bạn sẽ mua sắm nhiều hơn, tích lũy tiền để du lịch hoặc tham gia nhiều hoạt động giải trí hơn. Trong thời gian dịch bệnh phức tạp, khi thu nhập giảm, nhu cầu mua hàng tiêu dùng, du lịch và giải trí cũng giảm đi.

Hình minh họa: Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu

2. Giá cả hàng hóa và dịch vụ

Cầu hàng hóa không chỉ phụ thuộc vào giá cả hàng hóa đó mà còn bị ảnh hưởng bởi giá cả của các hàng hóa liên quan.

Ví dụ, khi giá thịt gà giảm, người tiêu dùng sẽ có xu hướng mua thịt gà nhiều hơn để thay thế thịt heo vì cả hai loại thịt này đều đáp ứng nhu cầu trong bữa ăn của người Việt.

Giá của một hàng hóa có thể làm giảm lượng cầu của hàng hóa khác, gọi là hàng hóa thay thế. Các cặp hàng hóa thay thế thường đáp ứng chung một nhu cầu. Ví dụ, thịt gà và thịt heo; cà rốt và củ cải; cải xanh và rau muống...

Tuy nhiên, trong trường hợp giá của một hàng hóa làm tăng lượng cầu về hàng hóa khác, gọi là hàng hóa bổ sung. Hàng hóa bổ sung thường được sử dụng cùng nhau để phát huy giá trị. Ví dụ, xe máy và xăng; máy tính và phần mềm; điện thoại và game di động.

Hình minh họa: Giá cả tác động đến cầu

3. Tâm lý, tập quán và thị hiếu của người tiêu dùng

Khi người tiêu dùng ưa thích một loại hàng hóa nào đó, họ sẽ ưu tiên mua nó nhiều hơn các loại hàng hóa khác, ngay cả khi cùng có chức năng tương tự.

Ví dụ, người Việt Nam rất thích thịt lợn và sản lượng thịt lợn trong năm 2020 là 3,46 triệu tấn, trong khi thịt gia cầm chỉ có 1,42 triệu tấn, mặc dù cả hai loại thịt này đều đáp ứng nhu cầu trong bữa ăn của người Việt.

Tuy nhiên, nghiên cứu về tâm lý và thói quen của người tiêu dùng rất phức tạp, đặc biệt là trong những năm gần đây khi xuất hiện các dịch vụ mới, vòng đời ngắn hơn (mạng xã hội, game thực tế ảo, phim ảnh 3D...) làm cho các nhà kinh tế ngày càng gặp khó khăn.

4. Kì vọng thị trường

Kì vọng của người tiêu dùng về tương lai có thể ảnh hưởng đến nhu cầu hiện tại.

Ví dụ, nếu bạn muốn kiếm nhiều tiền hơn trong tương lai, bạn sẽ dành nhiều thời gian và tiền bạc để học các khóa học trực tuyến, ngoại ngữ, vì bạn tin rằng đó là những kỹ năng giúp cải thiện thu nhập trong thời gian sắp tới.

Hoặc nếu người tiêu dùng dự kiến giá của một hàng hóa sẽ giảm trong tương lai, họ sẽ không mua vào thời điểm hiện tại. Ví dụ, nhiều người chờ các ngày khuyến mãi trên các sàn thương mại điện tử như Shoppe, Tiki, Lazada để mua hàng với giá rẻ hơn.

Hình minh họa: Kì vọng thị trường tác động đến cầu

5. Dân số

Dân số chính là nguồn lực tạo ra thị trường, vì vậy đây là yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến lượng cầu hàng hóa. Khi dân số tăng, lượng hàng hóa cũng cần tăng để đáp ứng nhu cầu của con người.

Tuy nhiên, do khả năng sản xuất và thu nhập của các tầng lớp trong xã hội không đồng đều, nên khi quy mô dân số tăng, cơ cấu nhu cầu cũng thay đổi.

Ví dụ, khi tỷ lệ người nghèo giảm, nhu cầu về lượng thực phẩm giảm, tăng các hàng hóa có giá trị cao hơn và đáp ứng nhu cầu giải trí.

6. Chính sách của chính phủ

Chính sách của chính phủ ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của người tiêu dùng và giá cả hàng hóa, dịch vụ. Do đó, chính sách này cũng ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ hàng hóa.

Ví dụ, nếu chính phủ hạn chế tiêu dùng một số mặt hàng, sẽ đặt mức thuế cao, làm tăng giá bán, dẫn đến giảm nhu cầu. Ngược lại, khi chính phủ khuyến khích tiêu dùng, giảm thuế, giá bán giảm, nhu cầu tăng lên.

Tóm lại cầu là gì?

Cầu là lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người tiêu dùng sẵn lòng mua ở các mức giá khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định. Có sáu yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến cung thị trường đó là: thu nhập của người tiêu dùng, giá cả, tập quán tiêu dùng, kì vọng thị trường, dân số và chính sách của chính phủ.

Cầu là một phần của quy luật cung cầu, để hiểu rõ hơn về quy luật này, bạn có thể đọc bài viết: Cung cầu là gì? Quy luật cung cầu và giá cả thị trường, tiền tệ