Đá, một trong những tài nguyên quý giá của Trái Đất, đã có mặt và gắn bó với sự phát triển của loài người từ thời tiền sử. Đá không chỉ có vai trò quan trọng trong việc xây dựng công trình, mà còn mang lại nhiều thông tin quý giá về các quá trình địa chất và lịch sử hình thành Trái Đất.
Đá: Tổ hợp quý giá của các loại khoáng vật
Đá, còn được gọi là nham thạch, là tổ hợp có quy luật của các loại khoáng vật, mỗi loại đá có lịch sử hình thành riêng biệt. Phân loại tổng quát dựa trên nguồn gốc thành tạo gồm đá macma, đá trầm tích và đá biến chất. Đôi khi thiên thạch được xem là một nhóm đá riêng có nguồn gốc từ vũ trụ.
Đá và những quá trình hình thành
Với thời gian, đá không có sự biến đổi nhưng chúng có thể bị biến đổi bởi các quá trình địa chất diễn ra trong thời gian rất dài. Chu trình thạch học mô tả các giai đoạn mà các loại đá được hình thành và biến chuyển từ dạng này sang dạng khác.
- Đá magma hình thành khi dung nham đông nguội trên bề mặt hoặc kết tinh ở dưới sâu.
- Các đá trầm tích được hình thành từ quá trình lắng đọng vật liệu, rồi nén ép thành đá.
- Đá biến chất có thể hình thành từ các loại đá magma, đá trầm tích hay các loại đá biến chất có trước dưới tác động của nhiệt độ và áp suất.
Đá và cuộc sống của loài người
Đá có một vai trò quan trọng trong lịch sử phát triển của loài người. Từ thời đại đồ đá con người đã biết dùng đá để làm vũ khí tự vệ, săn bắn và công cụ sản xuất. Đặc biệt, đá được sử dụng trong xây dựng những công trình nổi tiếng như Kim tự tháp, Angkor Wat, thành Babylon, El-Djem, Colisée và nhiều công trình khác trên khắp thế giới.
Đá và chu trình đá
Chu trình đá mô tả các giai đoạn mà các loại đá được hình thành và biến chuyển từ dạng này sang dạng khác. Với các loại đá magma, đá trầm tích và đá biến chất, mỗi loại đá có quá trình hình thành riêng biệt dưới tác động của nhiệt độ và áp suất. Chu trình đá cũng có thể bao gồm các loại đá magma phun trào và đá trầm tích.
Đá magma được hình thành từ kết quả nguội lạnh, đông cứng của dung dịch silicat nóng chảy (dung dịch macma) và được chia (theo nguồn gốc thành tạo) làm hai loại macma chính: macma xâm nhập và macma phun trào. Macma này có thể có nguồn gốc từ manti của Trái Đất hoặc từ các loại đá đã tồn tại trước đó bị nóng chảy do các thay đổi nhiệt độ áp suất cực cao.
