Xích chính là bộ truyền công suất trên xe máy, giúp biến đổi mô-men từ trục ra của hộp số tới nhông xích gắn trên bánh sau. Tuy nhiên, xích máy có thể mòn, rão và chùng xuống do nhiều nguyên nhân. Khi xích bị chùng, điều này không chỉ làm giảm hiệu suất vận hành, mà còn gây nguy hiểm cho người lái và xe máy. Vậy làm sao để phát hiện và xử lý tình trạng này?
Nguyên nhân chùng xích
Có nhiều nguyên nhân gây chùng xích trên xe máy. Khi xe chạy, dây xích thường xuyên bị kéo căng, và khi tải trọng càng nặng thì lực kéo càng lớn, gây ra việc xích giãn dài và chùng xuống. Sự mài mòn lâu ngày trong điều kiện bôi trơn kém, xích để trần hoặc ngập trong nước cũng làm tăng tốc độ mòn của các chi tiết. Các hạt bụi và rắn đóng vai trò như các hạt mài bào mòn dần bề mặt chi tiết, trong khi nước mưa và muối có thành phần axit có thể làm ăn mòn xích.
Dấu hiệu khi xích bị chùng
Các dấu hiệu khi xích bị chùng thường bao gồm tiếng kêu lọc cọc, xe giật khi tay ga không đều, và hiện tượng giật mạnh khi tăng giảm tốc độ. Ngoài ra, xích chùng còn có thể gây ra hiện tượng tuột hoặc đứt xích, gây nguy hiểm cho người điều khiển.
Xích chùng dễ dẫn đến hiện tượng tuột hoặc đứt xích, gây nguy hiểm cho người điều khiển
Phát hiện và xử lý
Khi nghe thấy tiếng kêu lạ ở khu vực hộp xích, người sử dụng nên mang xe đi kiểm tra, vì đó là dấu hiện cho thấy xích bị chùng. Để duy trì tuổi thọ của hệ thống nhông xích, việc kiểm tra và bảo dưỡng đều rất quan trọng. Kiểm tra và bôi trơn xích mỗi khi xe chạy được 1.000 km để tránh mòn hoặc hỏng hóc bất ngờ, gây nguy hiểm.
Kiểm tra độ rão, chùng xích
- Tắt máy, dựng chân chống giữa lên và vào một số bất kỳ.
- Tháo nắp cao su đậy hộp và dùng ngón tay nâng hạ đoạn xích chạy qua lỗ thăm. Độ chùng cho phép là khi khoảng dịch chuyển lên xuống bằng 20-30 mm.
- Quay bánh sau chầm chậm và kiểm tra độ chùng xích ở nhiều điểm, kết quả phải không thay đổi. Nếu không đều, do nhông sau bị ô van hoặc một vài mắt bị đội răng, phải bôi trơn xích.
- Kiểm tra độ bám khít của xích với nhông sau, nếu xích chỉ chạy trên đỉnh răng tức là đã quá rão, ô van...
- Nếu dây xích hay nhông đã mòn hoặc hư hỏng quá, nên thay thế ngay. Không dùng xích mới với một đĩa mòn, vì như vậy, cả bộ sẽ lại hỏng nhanh chóng.
Chỉnh độ căng-chùng của xích
Nếu xích cần điều chỉnh, bạn có thể thực hiện các bước sau:
- Dựng chân chống giữa lên, về số 0.
- Nới lỏng ốc trục và ốc kẹp nhông sau.
- Vặn êcu ở bên tăng đơ trái để điều chỉnh xích, vừa vặn vừa kiểm tra độ chùng cho đạt. Xoáy ốc ở phải theo bên trái, sao cho khấc ở hai bên tăng đơ cùng trị số so với dấu trên hai càng sau.
Chú ý: Nếu tăng đơ đã kéo ra hết mức mà vẫn chùng thì đó là lúc bạn nên thay xích. Hãy chỉnh lại vị trí trục nếu cần, để tránh ảnh hưởng đến tự do của bàn đạp phanh sau.
Xích chùng xích là một vấn đề cần được xử lý kịp thời để đảm bảo an toàn và hiệu suất vận hành của xe máy. Hãy duy trì việc kiểm tra và bảo dưỡng đều đặn để tránh những sự cố không mong muốn.
