Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường xuyên bắt gặp nhiều loại ly hợp trong các thiết bị xung quanh. Ví dụ như khoan điện, cưa xích, đề xe máy và thậm chí cả líp xe đạp cũng sử dụng các loại ly hợp khác nhau. Nếu bạn đã từng điều khiển một chiếc ô tô số sàn, bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng có ít nhất một bộ ly hợp - hay còn gọi là bộ côn - trên xe của bạn. Đối với các xe ô tô số tự động, cũng có một số ly hợp trong hộp số.
Vai trò của ly hợp
Ly hợp là một cơ cấu được sử dụng để nối và tách hai trục quay với nhau. Trong một số thiết bị, một trục được động bằng động cơ hoặc bởi puly, còn trục còn lại dẫn động thiết bị khác. Ví dụ, trong một chiếc khoan điện, trục bên trong được động bằng động cơ, trong khi trục bên ngoài dẫn động mũi khoan. Ly hợp được sử dụng để nối hai trục lại với nhau để chúng có thể quay cùng một tốc độ hoặc tách ra để quay với các tốc độ khác nhau.
Cách thức hoạt động của ly hợp
Khi bạn khởi động động cơ, trục của động cơ sẽ luôn quay, trong khi bánh xe không phải lúc nào cũng quay. Để dừng chiếc xe trong khi động cơ vẫn hoạt động, chúng ta cần ngắt truyền động giữa động cơ và bánh xe. Ly hợp cho phép chúng ta nối trục ra của động cơ với trục vào của hộp số bằng cách điều khiển ăn khớp giữa chúng. Để hiểu cách hoạt động của ly hợp, chúng ta cần hiểu về ma sát.
Hình ảnh minh họa
Khi chân bạn nhả khỏi bàn đạp côn, các lò xo đẩy mâm bàn ép ly hợp vào đĩa ma sát và ép chặt chúng vào bánh đà. Điều này khiến bánh đà của động cơ được kẹp vào trục sơ cấp của hộp số, khiến chúng quay cùng tốc độ. Sức ma sát giữa các đĩa ma sát và bánh đà cũng như lực nén từ các lò xo xác định mức độ truyền lực của ly hợp.
Khi bạn đạp bàn đạp côn, một cần liên động hoặc piston thuỷ lực sẽ tác động lên một cần bẩy, tạo lực để nén lò xo đĩa trung tâm. Nhờ cấu trúc cơ khí này, đĩa ma sát được giải phóng ra khỏi bánh đà và đĩa ép ly hợp, giải phóng trục sơ cấp của hộp số khỏi động cơ.
Lò xo ở đĩa ma sát giúp giảm chấn và làm cho việc ăn khớp giữa hộp số và động cơ trở nên êm dịu hơn.
Vấn đề và bảo dưỡng của ly hợp
Một vấn đề quan trọng với các ly hợp là vật liệu ma sát bị mòn. Vật liệu ma sát này tương tự như vật liệu của bộ phanh, do đó sau một thời gian sử dụng, chúng sẽ bị mòn. Khi mức mòn đạt đến một mức độ nhất định, ly hợp sẽ bị trượt và không thể truyền mô men xoắn từ động cơ đến bánh xe.
Ngoài ra, một vấn đề khác có thể xảy ra với ly hợp là bi T bị rơ, mòn. Khi bi T mòn, bạn sẽ nghe tiếng kêu khi đạp bàn đạp côn.
Để tránh những vấn đề trên, quan trọng hãy kiểm tra và bảo dưỡng ly hợp thường xuyên.
