Lục thư là một khái niệm không còn xa lạ đối với những ai đang học tiếng Trung. Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu về lịch sử và ý nghĩa của Lục thư cùng với 6 phép cấu thành chữ Hán: Tượng hình, Chỉ sự, Hội ý, Hình thanh, Giả tá, Chuyển chú. Đây là những kiến thức vô cùng hữu ích giúp chúng ta hiểu rõ hơn về chữ Hán.
Lục thư là gì?
Lục thư là một thuật ngữ chỉ 6 cách tạo ra chữ Hán. Được người đời sau căn cứ vào sự hình thành của chữ Hán, phân loại và chỉnh lý chúng thành 6 phép cấu thành: Tượng hình, Chỉ sự, Hình thanh, Hội ý, Giả tá, Chuyển chú. Trong đó, Tượng hình, Chỉ sự, Hình thanh chủ yếu là cách tạo thành chữ Hán, trong khi Giả tá và Chuyển chú là cách sử dụng chữ.
Các hiểu biết về Lục thư chủ yếu dựa trên sách "Thuyết Văn Giải Tự" của Hứa Thận thời Đông Hán. Sách này đã đặt nền móng cho việc giải thích ý nghĩa của Lục thư, và các học giả sau này dựa trên những kiến thức trong sách để trình bày vấn đề này.
Lịch sử của Lục thư
Thuật ngữ "Lục thư" xuất hiện trong sách Chu Lễ, tuy nhiên sách này chỉ ghi lại danh từ "Lục thư" mà không có giải thích cụ thể. Trong cuốn sách "Thuyết Văn giải tự" của Hứa Thận, ông có viết: "Chu Lễ bát tuế, Bảo thị giáo quốc tử, Tiên dĩ lục thư" (Chu Lễ chín tuổi, dẫn trẻ vào giáo dục quốc gia, trước hết phải học Lục thư).
Chữ "chỉ sự" được mô tả là chỉ sự giả thị, có thể nhận biết bằng cách quan sát, ví dụ như chữ "thượng" và "hạ" có ý nghĩa "trên" và "dưới".
"Hình tượng" mô tả việc vẽ hình của các vật để tạo nên chữ, tùy theo thể mà thêm bớt. Đây là phép lập chữ sơ khai nhất của các loại chữ tượng hình. Chữ tượng hình chiếm một vai trò quan trọng trong văn tự Hán, khoảng 10% tổng số các nét trong chữ Hán hiện đại có nguồn gốc từ các hình tượng này.
"Chỉ sự" là kiểu chữ chỉ sự vật và sự việc, bằng cách sử dụng các nét tượng trưng cho từng ngữ nghĩa. Ví dụ như chữ "thượng" và "hạ" chỉ "trên" và "dưới" trong không gian.
"Hội ý" là kiểu chữ được tạo ra bằng cách kết hợp nhiều phần với nhau để thể hiện ý nghĩa. Ví dụ như chữ "vũ" và "tín" chỉ "vũ trụ" và "thần tín".
"Chuyển chú" là việc sử dụng một chữ có sẵn và thay đổi hình dạng nhẹ để tạo ra một chữ khác có ý nghĩa tương tự. Ví dụ như chữ "khảo" và "lão" có cùng ý nghĩa "kiểm tra" và "lão hóa".
"Giả tá" là việc mượn âm của một từ để diễn đạt một từ khác có nghĩa khác. Ví dụ như chữ "lệnh" và "trưởng" được mượn âm từ chữ gốc, nhưng mang ý nghĩa khác hoặc là cùng chữ nhưng có âm khác.
Những định nghĩa này của Hứa Thận đầu tiên được ghi lại chính thức trong lịch sử và được sử dụng bởi các học giả sau này để giải thích ý nghĩa của Lục thư.
Các phép cấu thành chữ Hán
- Chữ Tượng hình (象形): Phép này được giải thích là thấy vật gì, vẽ vật ấy. Nhìn chữ có thể tưởng tượng ra hình dạng của vật ấy. Đây là phép vẽ hình tượng của các vật để tạo nên chữ. Ví dụ: chữ "nhật" (mặt trời) và chữ "nguyệt" (mặt trăng).
Hình ảnh minh họa cho Lục Thư
-
Chỉ sự (指事): Phép này trông mà biết được, xét mà rõ ý; chỉ vào sự vật mà viết ra chữ. Ví dụ: chữ "thượng" (trên) và chữ "hạ" (dưới).
-
Hội ý (會意): Phép này có nghĩa là mỗi phần của chữ có một nghĩa riêng, khi kết hợp lại với nhau sẽ tạo ra nghĩa của chữ. Ví dụ: chữ "vũ" (vũ trụ) và chữ "tín" (thần tín).
-
Chuyển chú (轉注): Phép này là cách dùng một chữ có sẵn và thay đổi hình dạng đôi chút để đặt ra chữ khác có nghĩa tương tự. Ví dụ: chữ "khảo" (kiểm tra) và chữ "lão" (lão hóa).
-
Giả tá (假借): Phép này mượn âm của từ này để diễn tả từ khác có nghĩa khác. Ví dụ: chữ "lệnh" và chữ "trưởng" được mượn âm từ chữ gốc, mang ý nghĩa khác hoặc là cùng chữ nhưng có âm khác.
-
Chữ Tượng thanh (諧聲): Phép này là lấy sự làm tên, mượn thanh để hợp thành. Chữ hài thanh gồm một phần chỉ nghĩa, một phần chỉ thanh. Có 8 loại chữ Tượng thanh khác nhau.
Đó là 6 phép cấu thành chữ Hán trong Lục thư. Các phép này giúp ta hiểu rõ hơn về cách tạo thành và ý nghĩa của chữ Hán.
Kết
Hiểu rõ về Lục thư và các phép cấu thành chữ Hán là vô cùng quan trọng để nắm bắt được ý nghĩa của các chữ Hán và tăng cường khả năng đọc hiểu tiếng Trung.
Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Lục thư chữ Hán. Hãy tiếp tục đọc và học tập để trở thành một người giỏi tiếng Trung. Chúc bạn thành công!
Thông tin được trích từ Chinese.com.vn
