Đối với ô tô, hệ thống phanh là một phần rất quan trọng và có tác dụng to lớn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về cách hoạt động của hệ thống này. Vì vậy, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hệ thống phanh ô tô, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của nó.
Hệ thống phanh ô tô là gì?
Hệ thống phanh ô tô là một thiết bị cơ học được sử dụng để kiểm soát chuyển động của bánh xe bằng cách tạo ra ma sát, giúp tài xế có thể kiểm soát tốc độ và dừng xe theo ý muốn. Trước đây, phanh ô tô sử dụng khúc gỗ, sau đó chuyển sang chất liệu thép hoặc da. Tuy nhiên, vẫn gặp vấn đề về hiệu suất và tiếng ồn. Để cải thiện điều này, các hãng xe ô tô đã phát triển hệ thống phanh đĩa thuỷ lực trong các dòng xe hiện đại, đảm bảo an toàn và thoải mái cho tài xế.
Phanh ô tô - thiết bị cơ học giúp kiểm soát tốc độ xe di chuyển
Tiêu chí cần đáp ứng của hệ thống phanh ô tô
Hệ thống phanh ô tô được sử dụng cần phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về chất lượng. Cụ thể, hệ thống phanh cần:
- Đảm bảo quãng đường phanh ngắn nhất và thời gian phanh thấp nhất trong điều kiện đột ngột.
- Cung cấp gia tốc phanh chậm dần càng lớn để đạt hiệu suất phanh tốt.
- Phanh êm, ổn định trong mọi trường hợp.
- Nhẹ nhàng để không tốn sức cho tài xế.
- Phân phối mô men đều trên các bánh xe.
- Đảm bảo không bị bó phanh.
- Thoát nhiệt tốt.
- Kết cấu gọn nhẹ, dễ chẩn đoán tình trạng.
Hệ thống phanh xe ô tô cần đảm bảo nhẹ, phanh nhanh và an toàn
Hệ thống phanh ô tô có những loại nào?
Khi nhắc đến hệ thống phanh ô tô, chúng ta thường nghĩ đến hai loại chính: phanh đĩa và phanh tang trống. Mỗi loại phanh này có cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ưu nhược điểm riêng. Cụ thể:
3.1 Phanh đĩa
Hệ thống phanh đĩa bao gồm một đĩa thép được cố định bằng bu-lông trên trục bánh xe, kèm theo giá đỡ và các bộ phanh. Khi nhấn phanh, xi-lanh thủy lực sẽ di chuyển và đẩy các bộ phanh kề sát vào đĩa phanh để thực hiện quá trình phanh.
Ưu điểm của hệ thống phanh đĩa:
- Khả năng giải nhiệt tốt, tránh hiện tượng mất hiệu suất khi lái xe phải rà phanh liên tục.
- Hiệu suất phanh vượt trội so với phanh tang trống sau một thời gian sử dụng dài.
- Sự tự điều chỉnh khe hở giữa má phanh và đĩa phanh giúp duy trì hiệu quả của hệ thống, ngay cả khi má phanh trải qua quá trình mòn.
Phanh đĩa ô tô cho hiệu suất phanh nhanh
Nhược điểm của phanh đĩa:
- Nhiệt độ cao có thể làm nứt hoặc biến dạng đĩa phanh khi đối mặt với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột.
- Hệ thống có thể giảm hiệu suất khi ẩm ướt, khi nước làm giảm khả năng phanh trong một khoảng thời gian ngắn.
- Cơ cấu phanh đĩa thường nặng hơn phanh tang trống, gây ảnh hưởng đến khả năng giảm trọng lượng của xe và tăng tiêu hao nhiên liệu.
3.2 Phanh tang trống
Hệ thống phanh tang trống gồm 2 cụm má phanh được cố định trên cầu xe và một trống phanh chụp bên ngoài. Trống phanh có các lỗ để lắp trục quay bánh xe, trong khi má phanh đứng yên.
Ưu điểm của phanh tang trống:
- Trống phanh chụp đậy má phanh bên trong giúp ngăn chặn bụi bẩn và mài mòn lớn giữa má phanh và trống phanh.
- Sự thuận tiện của việc bố trí phanh tay và phanh chân trên cùng một cơ cấu giảm chi phí không chỉ khi mua xe mà còn trong quá trình sửa chữa.
Phanh tang trống ô tô dễ sử dụng, dễ sửa chữa
Nhược điểm của phanh tang trống:
- Khi mạt sắt hình thành bên trong trống phanh, việc thoát nó ra khỏi hệ thống trở nên khó khăn, từ đó có thể gây mài mòn và hỏng nhanh chóng cho má phanh và trống phanh.
- Khả năng thoát nhiệt của hệ thống cũng khá khó khăn, có thể dẫn đến mất phanh khi tài xế rà phanh liên tục.
Hệ thống phanh ô tô thường gặp phải những lỗi gì?
Trong quá trình sử dụng, hệ thống phanh ô tô có thể gặp phải những lỗi và hư hỏng. Dưới đây là một số lỗi thường gặp ở hệ thống phanh xe ô tô:
4.1 Má phanh mòn
Má phanh mòn kéo dài quãng đường phanh và có thể gây mài mòn đĩa phanh, làm tăng khoảng cách dừng và tạo tiếng kêu khi phanh. Cần thay thế định kỳ để đảm bảo hiệu suất và an toàn.
4.2 Đĩa phanh cong vênh
Bề mặt đĩa phanh cần phải phẳng để đảm bảo liên lạc đều với má phanh. Đĩa phanh cong vênh có thể làm rung bàn đạp phanh và gây giật khi dừng. Thay thế là biện pháp cần thiết để đảm bảo an toàn.
4.3 Hệ thống phanh rò rỉ
Rò rỉ trong hệ thống phanh thường xuất hiện do vấn đề về thuỷ lực, có thể dẫn đến mất dầu phanh và hỏng hoàn toàn hệ thống. Cần kiểm tra và sửa chữa ngay khi phát hiện tình trạng này.
4.4 Kẹp phanh dính
Một lỗi phổ biến ở hệ thống phanh ô tô là tình trạng kẹp phanh dính. Khi phanh gặp tình trạng này, có thể làm xe lệch khi phanh và ảnh hưởng đến hiệu suất tăng tốc. Cần sửa chữa ngay lập tức để tránh tình trạng nguy hiểm.
4.5 Đĩa phanh đảo hoặc cong vênh
Đĩa phanh bị đảo hoặc cong vênh ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ thống phanh. Khi gặp phải tình trạng này, cần kiểm tra và thay đổi đĩa phanh khi cần thiết để đảm bảo an toàn lái xe.
4.6 Phanh biến chất, mờ dần
Hiệu suất giảm khi phanh kéo dài có thể là dấu hiệu của má phanh bị biến chất. Để đảm bảo an toàn, cần kiểm tra và thay mới má phanh.
4.7 Phanh khẩn cấp, phanh tay
Sử dụng phanh khẩn cấp thường xuyên có thể gây hỏng hệ thống phanh. Cần kiểm tra và bảo trì để tránh tình trạng không thể di chuyển được.
Đĩa phanh có thể bị cong vênh trong quá trình xe vận hành
Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng hệ thống phanh ô tô
Khi sử dụng hệ thống phanh ô tô, để đảm bảo an toàn và tránh lỗi, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Luôn giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước để có đủ thời gian phản ứng và dừng lại an toàn, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết xấu hoặc trên đường trơn trượt.
- Nhẹ nhàng nhấn pedal phanh trước khi cần thiết để tạo áp lực trong hệ thống, giảm thời gian phản ứng khi cần phanh mạnh.
- Sử dụng pedal phanh một cách đều để tránh khóa bánh xe. Hệ thống chống bó cứng phanh (ABS) sẽ giữ cho bạn sự kiểm soát khi phanh mạnh.
- Tránh phanh mạnh trong điều kiện đường trơn trượt hoặc khi có nguy cơ mất kiểm soát. Thay vào đó, thực hiện phanh tránh để giữ an toàn.
- Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống phanh định kỳ. Thay cả bốn bánh xe và đảm bảo chúng được lắp đặt đúng cách để đạt hiệu suất phanh tối ưu.
- Khi lái xe xuống đèo hoặc hạ dốc dài, sử dụng động cơ phanh bằng cách chuyển xuống số thấp hơn hoặc sử dụng số D1 hoặc D2 (đối với hộp số tự động) để giảm áp lực lên hệ thống phanh và tránh quá nhiệt.
Lái xe an toàn, làm chủ tốc độ, hạn chế phanh đột ngột
Lời kết
Hệ thống phanh ô tô đóng một vai trò vô cùng quan trọng và đa dạng cấu tạo cùng nguyên lý hoạt động riêng. Hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về hệ thống phanh ô tô sau bài viết này. Hãy nhớ, nếu bạn có nhu cầu mua xe ô tô cũ, hãy ghé qua Carpla - nền tảng mua bán xe ô tô đã qua sử dụng lớn nhất toàn quốc để lựa chọn xe an toàn và chất lượng.
