Trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, giá cả đóng một vai trò quan trọng, quyết định cách chúng ta mua sắm và đầu tư. Đối với người tiêu dùng, giá niêm yết của một sản phẩm được thể hiện bằng mã vạch trên hộp bánh mỳ hoặc giá ghi trên thẻ giá của chiếc ô tô mới. Nhưng khi chúng ta bước vào thế giới phức tạp của giao dịch tài chính và chứng khoán, khái niệm về giá niêm yết lại trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Trong bài viết này, hãy cùng Stock Insight tìm hiểu những đặc điểm nổi bật của giá niêm yết cũng như tầm quan trọng của nó trên thị trường tài chính - chứng khoán nhé!
Giá niêm yết là gì?
Giá niêm yết là mức giá thông báo chính thức và công khai cho công chúng về một sản phẩm hoặc một loại tài sản cụ thể nào đó (theo điều 18 Nghị định 177/2013/NĐ-CP luật về giá). Thông thường, các mức giá này đã bao gồm các loại phí và thuế của sản phẩm. Điều này đồng nghĩa với việc khi bạn quyết định mua một sản phẩm nào đó, bạn chỉ cần trả đúng mức giá niêm yết mà không phát sinh thêm bất kỳ khoản phụ phí nào.
Mức giá niêm yết cũng được sử dụng để thể hiện mức giá mà bên mua và bên bán cùng đồng thuận giao dịch trong thời gian nhất định. Điều này giúp tạo ra sự minh bạch và rõ ràng trong quá trình giao dịch.
Giá niêm yết chứng khoán là gì?
Giá niêm yết trong chứng khoán là mức giá cổ phiếu được công bố công khai và đã đạt tiêu chuẩn cho các giao dịch trên sàn chứng khoán chính thống.
Quá trình niêm yết chứng khoán là quá trình định danh các mã cổ phiếu để có thể niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán. Giá niêm yết chứng khoán cho biết mức giá chào mua chứng khoán cao nhất và mức giá chào bán thấp nhất trên thị trường giao dịch tập trung.
Dựa vào đây, các nhà giao dịch có thể thực hiện việc mua và bán chứng khoán một cách minh bạch và rõ ràng.
6 loại giá niêm yết trong thị trường chứng khoán
Hiện nay, có rất nhiều loại giá niêm yết chứng khoán trên thị trường. Tuy nhiên, ở bài viết này Stock Insight liệt kê cho bạn gồm 6 loại giá niêm yết phổ biến trên thị trường chứng khoán hiện nay, kèm định nghĩa để bạn dễ hiểu nhất:
1. Niêm yết lần đầu (Initial Listing)
Niêm yết lần đầu là quá trình niêm yết giá ngay sau khi công ty phát hành cổ phiếu ra công chúng một cách công khai (IPO). Đây là quá trình quan trọng giúp công ty thu vốn từ nhà đầu tư và tạo ra các cơ hội giao dịch.
2. Niêm yết bổ sung (Additional Listing)
Niêm yết bổ sung là quá trình công ty tiến hành phát hành thêm tài sản như các loại chứng khoán khác, cổ phiếu, trái phiếu,… ra thị trường. Việc này được thực hiện nhằm tăng nguồn vốn, chi trả cổ tức hoặc các hoạt động khác của công ty.
3. Thay đổi niêm yết (Change Listing)
Thay đổi niêm yết xảy ra khi công ty phát hành cổ phiếu thay đổi tên hoặc thay đổi tổng giá trị cổ phiếu hoặc khối lượng được niêm yết.
4. Niêm yết lại (Relisting)
Niêm yết lại là quá trình kiểm duyệt và đồng ý cho công ty niêm yết và kích hoạt lại các chứng khoán đã bị hủy do không đạt đủ điều kiện. Điều này thường xảy ra khi công ty đã sửa đổi và cải thiện tình hình kinh doanh.
5. Niêm yết cửa sau (Back-door Listing)
Niêm yết cửa sau xảy ra khi công ty nhỏ được công ty lớn sáp nhập và sau đó niêm yết cổ phiếu qua công ty lớn đó.
6. Niêm yết từng phần, toàn phần (Dual Listing & Partial Listing)
Niêm yết từng phần là hoạt động niêm yết các loại cổ phiếu sau khi được phát hành trên sàn giao dịch chứng khoán nội địa và quốc tế. Việc niêm yết từng phần diễn ra khi tổng số cổ phiếu vẫn chưa được niêm yết hoặc không niêm yết.
Cổ phiếu niêm yết và cổ phiếu chưa niêm yết khác nhau như thế nào?
Với các khái niệm được nêu lên cụ thể ở trên, chúng ta sẽ phân cổ phiếu ra làm hai loại: Cổ phiếu niêm yết và cổ phiếu chưa niêm yết, vậy tại sao phải phân loại ra như vậy? 2 loại cổ phiếu này có gì khác nhau? Stock Insight mời bạn đọc theo dõi tiếp bên dưới:
1. Cổ phiếu niêm yết
Cổ phiếu niêm yết là thuật ngữ nhằm chỉ loại cổ phiếu đã được công ty cổ phần phát hành ra thị trường và niêm yết giá trên sàn chứng khoán. Sau khi cổ phiếu được niêm yết, các nhà đầu tư có thể mua bán cổ phiếu này tuỳ theo nhu cầu và mong muốn của mình.
Thông thường, khi mua cổ phiếu niêm yết, nhà đầu tư có thể nhận được một khoản lợi nhuận tương đối tốt thông qua sự chênh lệch về giá tại thời điểm giá cổ phiếu tăng lên.
2. Cổ phiếu chưa niêm yết
Cổ phiếu chưa niêm yết (hay còn gọi là cổ phiếu OTC) là loại cổ phiếu đã được công ty cổ phần phát hành nhưng chưa được niêm yết. Để tìm hiểu chi tiết hơn về cổ phiếu này, bạn đọc hãy đọc thêm về khái niệm, phân loại cũng như ưu nhược điểm của cổ phiếu này.
Mua bán cổ phiếu chưa niêm yết dựa trên niềm tin giữa các bên và do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng các thông tin về doanh nghiệp cùng tình hình tăng trưởng của cổ phiếu trước khi bạn đưa ra quyết định đầu tư. Điều này sẽ giúp hạn chế rủi ro về tài chính và đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư.
Nên mua cổ phiếu đã niêm yết hay chưa niêm yết trên sàn chứng khoán?
Quyết định mua cổ phiếu đã niêm yết (trên sàn chứng khoán) hay cổ phiếu chưa niêm yết (còn được gọi là cổ phiếu “OTC” - Over-the-Counter) phụ thuộc vào nhiều yếu tố và cần được xem xét cẩn thận. Dưới đây là một số điểm quan trọng cần xem xét khi bạn đối diện với sự lựa chọn giữa hai loại cổ phiếu này:
Cổ phiếu đã niêm yết (trên sàn chứng khoán):
- Tính thanh khoản cao hơn: Các cổ phiếu đã niêm yết thường có mức thanh khoản cao hơn, có nghĩa là bạn có khả năng dễ dàng mua bán chúng trên thị trường với giá gần với giá thị trường hiện tại. Điều này làm giảm nguy cơ gặp khó khăn khi muốn bán cổ phiếu nhanh chóng.
- Thông tin công khai và minh bạch: Các công ty niêm yết phải tuân thủ các quy định về báo cáo tài chính và thông tin công khai. Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch về tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của công ty.
- An toàn hơn: Mua cổ phiếu đã niêm yết thường an toàn hơn so với cổ phiếu chưa niêm yết, do sự quản lý và giám sát từ các cơ quan quản lý tài chính và chứng khoán.
Cổ phiếu chưa niêm yết (OTC):
- Cơ hội tăng trưởng cao hơn: Mua cổ phiếu OTC có thể đem lại cơ hội tăng trưởng lớn hơn, vì nhiều công ty mới thành lập hoặc tăng trưởng nhanh chưa kịp niêm yết trên sàn chứng khoán.
- Khả năng kiểm soát lớn hơn: Đối với nhà đầu tư muốn tham gia vào việc quản lý công ty một cách trực tiếp hoặc muốn sở hữu một số cổ phần lớn, cổ phiếu OTC có thể cung cấp khả năng kiểm soát lớn hơn.
- Rủi ro cao hơn: Cổ phiếu OTC thường có mức thanh khoản thấp hơn và ít thông tin công khai hơn, điều này có thể tạo ra rủi ro lớn hơn đối với nhà đầu tư. Có thể gặp khó khăn khi muốn bán cổ phiếu hoặc có thể thiếu thông tin đầy đủ về công ty.
Khi đưa ra quyết định mua cổ phiếu đã niêm yết hoặc cổ phiếu OTC, bạn nên xem xét mục tiêu đầu tư của mình, kiến thức và kỹ năng đầu tư, khả năng tài chính, và đặc biệt là đánh giá rủi ro.
Cố gắng nghiên cứu kỹ về công ty và ngành nghề của họ, và nếu bạn không chắc chắn, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia tài chính hoặc tư vấn đầu tư trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Các địa điểm bắt buộc phải niêm yết giá
Sau khi hiểu về giá niêm yết là gì trong mọi cuộc giao dịch, chúng ta cần biết các địa điểm bắt buộc phải được niêm giá. Cụ thể, các cơ sở sản xuất và kinh doanh như các quầy giao dịch mua bán các sản phẩm cụ thể.
Một số câu hỏi thường gặp
Ngoài những định nghĩa và phân loại trên, Stock Insight còn liệt kê ra top 4 câu hỏi mọi người thường hỏi khi tìm hiểu về giá niêm yết, bạn đọc có thể theo dõi thêm dưới đây nhé:
Niêm yết giá có bắt buộc không?
Việc niêm yết giá là bắt buộc trên hầu hết các sàn giao dịch chứng khoán để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình mua bán chứng khoán.
Các sàn giao dịch chứng khoán thường thiết lập các quy tắc và quy định cụ thể về việc niêm yết giá để đảm bảo rằng thông tin về giá cổ phiếu và giao dịch trên thị trường là công khai và dễ dàng truy cập.
Cụ thể, niêm yết giá đòi hỏi các giao dịch mua bán chứng khoán phải diễn ra trên sàn giao dịch và được ghi nhận với giá cụ thể. Điều này giúp tạo ra sự rõ ràng và minh bạch trong việc xác định giá cổ phiếu tại mỗi thời điểm.
Ngoài ra, việc niêm yết giá còn hỗ trợ việc đánh giá giá trị thực sự của chứng khoán và cung cấp thông tin cho các nhà đầu tư, nhà phân tích tài chính và nhà quản lý quỹ để đưa ra quyết định đầu tư thông minh.
Tóm lại, niêm yết giá là một yếu tố quan trọng trong quá trình giao dịch chứng khoán và thường là bắt buộc trên các sàn giao dịch chứng khoán để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giao dịch chứng khoán.
Mặt hàng nào bắt buộc phải niêm yết giá?
Trong phạm vi thị trường chứng khoán Việt Nam, có một số loại mặt hàng và sản phẩm bắt buộc phải niêm yết giá. Sau đây là một số ví dụ:
- Cổ phiếu và trái phiếu: Các công ty niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), và Sở Giao dịch Chứng khoán UPCoM (UPCoM) phải niêm yết giá cổ phiếu và trái phiếu của họ. Điều này bao gồm việc công bố giá mua và giá bán trên sàn giao dịch, cũng như các thông tin khác liên quan đến cổ phiếu và trái phiếu.
- Sản phẩm tài chính phái sinh: Các sản phẩm tài chính phái sinh như hợp đồng tương lai (Futures) và hợp đồng chênh lệch (options) cũng phải được niêm yết giá trên sàn giao dịch chứng khoán phái sinh của Việt Nam (VDSC).
- Quỹ đầu tư chứng khoán (ETFs): Các quỹ đầu tư chứng khoán niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán và phải công bố giá tài sản ròng (NAV) hàng ngày.
- Sản phẩm hàng hóa niêm yết (Commodity products): Một số sản phẩm hàng hóa niêm yết trên sàn giao dịch hàng hóa của Việt Nam như VNX AllShare, VNX Midcap, và VNX Largecap.
- Sản phẩm chứng khoán bất động sản (REITs): Các quỹ đầu tư bất động sản niêm yết (REITs) phải công bố giá tài sản ròng hàng ngày và niêm yết giá cổ phiếu của họ trên sàn giao dịch chứng khoán.
Lưu ý rằng các yêu cầu và quy định về niêm yết giá có thể thay đổi theo thời gian và được quản lý bởi các sàn giao dịch chứng khoán và cơ quan quản lý tài chính chứng khoán của Việt Nam.
Việc niêm yết giá nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong giao dịch các sản phẩm tài chính trên thị trường chứng khoán.
Không niêm yết sẽ bị xử phạt ra sao?
Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, công ty niêm yết phải tuân thủ các quy định và quy tắc của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), hoặc Sở Giao dịch Chứng khoán UPCoM (UPCoM), tùy thuộc vào nơi công ty đã niêm yết.
Dưới đây là một số hậu quả có thể xảy ra khi một công ty không tuân thủ các quy định niêm yết tại thị trường chứng khoán Việt Nam:
- Kỷ luật từ sàn giao dịch: HOSE, HNX, và UPCoM có thể áp dụng các biện pháp kỷ luật đối với công ty không niêm yết. Điều này có thể bao gồm việc cảnh cáo, đình chỉ giao dịch cổ phiếu của công ty, hoặc loại bỏ công ty khỏi sàn giao dịch.
- Phạt tiền: Sàn giao dịch có thể áp dụng các biện pháp phạt tiền đối với công ty không tuân thủ quy định niêm yết. Các khoản phạt này có thể tùy thuộc vào mức độ vi phạm và tình huống cụ thể.
- Không được huy động vốn: Công ty không niêm yết có thể gặp khó khăn trong việc huy động vốn từ thị trường tài chính. Các nhà đầu tư và ngân hàng có thể không tin tưởng và không sẵn sàng cung cấp vốn cho công ty không niêm yết.
- Tác động đến uy tín và tín dụng: Việc không niêm yết có thể tác động đến uy tín và tín dụng của công ty trước các đối tác kinh doanh, khách hàng, và người tiêu dùng.
- Rủi ro pháp lý: Trong trường hợp nghiêm trọng, công ty không niêm yết có thể phải đối mặt với các hậu quả pháp lý, bao gồm hành vi vi phạm pháp luật về chứng khoán và tài chính.
Để tránh những hậu quả tiềm năng này, các công ty niêm yết tại thị trường chứng khoán Việt Nam cần tuân thủ các quy định và quy tắc niêm yết, bao gồm việc công bố thông tin công khai, báo cáo tài chính định kỳ, và thực hiện các yêu cầu khác từ sàn giao dịch và cơ quan quản lý tài chính chứng khoán.
Lời kết
Qua bài viết này, bạn đã cùng Stock Insight tìm hiểu về giá niêm yết là gì và tầm quan trọng của nó trong quá trình giao dịch. Ứng dụng kiến thức này cho việc đầu tư cổ phiếu niêm yết sẽ giúp chúng ta đưa ra những quyết định giao dịch hiệu quả và tạo ra lợi nhuận.
Tuy nhiên, chúng ta cũng cần cân nhắc rủi ro và nắm vững thông tin về các công ty và cổ phiếu trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Mở tài khoản online chứng khoán HSC ngay hôm nay để bắt đầu hành trình đầu tư cùng nhiều kiến thức được cập nhật tại HSCEdu. Đừng quên thường xuyên cập nhật tin tức thị trường chứng khoán mới nhất trên Stock Insight bạn nhé!
