Thị trường ô tô Việt Nam đang trải qua một giai đoạn khó khăn, đặc biệt là đối với xe ô tô cũ. Tháng 8 năm 2023, theo báo cáo mới nhất của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), doanh số bán hàng của các hãng xe thành viên VAMA và một số đơn vị công khai thông tin đạt 22.540 xe, giảm 9% so với tháng trước và giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái. Tình hình tương tự đang diễn ra tại thị trường xe ô tô cũ, thậm chí có phần “bi đát” hơn.
Thị trường ô tô cũ và giao dịch “thuận mua vừa bán”
Thị trường xe ô tô cũ có đặc thù là giao dịch “thuận mua vừa bán”. Thông thường, các đại lý showroom ô tô cũ không đưa ra các chương trình ưu đãi như các đại lý phân phối xe mới. Thay vào đó, họ chủ yếu kiếm lời từ hoạt động “lướt” xe. Tuy vậy, thị trường ô tô cũ vẫn mang lại nhiều lợi ích. PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - Viện trưởng Viện thương mại và kinh tế quốc tế cho rằng, thị trường ô tô cũ có vai trò thuận lợi trong việc tận dụng xe cũ, giảm lãng phí cho xã hội. Đối với những người thu nhập thấp hay trung bình, việc mua ô tô cũ là một lựa chọn hợp lý. Ngoài ra, trong bối cảnh sự chuyển đổi thu nhập mạnh mẽ, những người có thu nhập cao muốn thải loại xe cũ để mua xe mới hơn, tạo ra cơ hội cho thị trường ô tô cũ phát triển.
Ảnh: Vietnamnet
Thị trường ô tô cũ và khó khăn trong thực tế
Thực tế cho thấy, khi thị trường trầm lắng và giá xe mới giảm mạnh, người tiêu dùng cũng không có khái niệm tích cực về việc mua xe ô tô cũ. Các chủ kinh doanh xe cũ buộc phải bán “cắt lỗ” để giải phóng lượng xe hiện có, chưa có kế hoạch nhập thêm xe vào showroom của mình.
Theo các người buôn xe cũ, đã gần 2 tháng kể từ khi chính thức áp dụng biển số định danh theo Thông tư 24/2023/TT-BCA của Bộ Công an, tình hình kinh doanh xe cũ đang rơi vào tình trạng khó khăn. Ông Nguyễn Khang Kiên - Giám đốc Công ty Cổ phần thương mại dịch vụ Kiên Cường (Kiên Cường Auto) cho biết: "Thủ tục pháp lý sau thông tư 24 gây ra 3 khó khăn. Đầu tiên, là thủ tục tìm chủ phương tiện cũ. Có những chủ đã ký uỷ quyền từ 3-5 năm trước, hoặc có công ty xuất hoá đơn cho một cá nhân hay đoàn thể nào đó trong vài năm trở lại đây, hiện không thể rút được những bộ hồ sơ đó. Hoặc là có những chủ phương tiện đã chuyển ra nước ngoài sinh sống hoặc chuyển vào TP.HCM, hoặc họ đã qua đời nên đang vướng phải những xe đó."
Những khó khăn này đồng thời ảnh hưởng đến công việc buôn bán trên thị trường xe ô tô cũ. Ông Nguyễn Đoàn - Chủ một cửa hàng xe ô tô cũ tại quận Cầu Giấy, Hà Nội chia sẻ: "Trước đây, khi bán một chiếc xe cũ, mình chỉ cần sang tên cho khách trong 2-3 ngày. Nhưng bây giờ, có những xe mất đến 1 tháng mới hoàn tất thủ tục. Khách chỉ trả một nửa tiền và nợ lại số tiền còn lại, đợi khi rút được hồ sơ mới thanh toán nốt. Điều này khiến tôi phải đọng 50% vốn khoảng 1 tháng, gặp nhiều khó khăn."
Đổi mới để phục hồi thị trường ô tô cũ
Với những khó khăn hiện tại, thị trường ô tô cũ sẽ phục hồi chậm hơn so với thị trường chung. Quy định về các thủ tục hành chính là điều cần thiết để đảm bảo sự ổn định của nền hành chính quốc gia. Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - Viện trưởng Viện thương mại và kinh tế quốc tế cho rằng, cần có giải pháp đồng bộ để vừa phát triển hệ thống quản trị theo hướng chính phủ số, nhưng cũng phải tạo điều kiện cho thị trường phát triển.
Ông Lạng đề xuất: "Cần nghiên cứu công cụ mới, thậm chí tạo ra thị trường ngách cho thị trường ô tô cũ phát triển. Bởi vì xu hướng sử dụng xe ô tô ngày càng gia tăng và thị trường ô tô sẽ phát triển. Nếu không giải quyết được thị trường ô tô cũ, thị trường ô tô mới chắc chắn sẽ bị trì trệ. Vì người ta không thể thải ô tô cũ để mua ô tô mới nữa, nên tôi cho rằng sự phức tạp này sẽ gây ra thêm những khó khăn khác."
Ảnh: Vietnamnet
Thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam cho thấy, trong thời kỳ khó khăn kinh tế, người dùng đang hạn chế mua các mặt hàng xa xỉ và chuyển dịch sang các dòng xe tầm trung và giá rẻ. Chính từ đầu năm 2024, khi thị trường xe mới bắt đầu phục hồi, thị trường xe ô tô cũ có thể sẽ theo kịp và phục hồi dần.