Bạn đã bao giờ tự hỏi về phương hướng Đông, Tây, Nam và Bắc? Có người cảm thấy khó khăn trong việc phân biệt chúng. Vậy tại sao không khám phá sâu hơn về phương hướng địa lý và cách xác định chúng trong bài viết này?
Xác định phương hướng địa lý
Đường trắc địa
Trên mặt cầu Trái Đất, các kinh tuyến (đường tròn lớn nối liền hai cực Bắc-Nam) là các đường trắc địa. Đi dọc những đường này chỉ đòi hỏi đi thẳng và không bẻ lái. Tuy nhiên, để giữ hướng Đông-Tây chính xác (vĩ độ không đổi), chúng ta phải điều chỉnh hướng để tránh phạm vi Xích đạo. Điều này có thể khó nhận biết, đặc biệt là ở những vùng gần Xích đạo, nơi cần quan sát sự chuyển động của Mặt Trời hoặc xem bóng các vật trên mặt đất.
La bàn từ
Trái Đất có từ trường do các cực từ gần như thẳng hàng với trục quay của nó. La bàn từ sử dụng từ trường này để xác định phương hướng. Mặc dù phổ biến, la bàn từ chỉ đưa ra kết quả tương đối. Kim la bàn chỉ về cực Bắc của Trái Đất vì cực từ nam của từ trường Trái Đất nằm gần cực Bắc thực sự.
Mặt Trời
Vị trí của Mặt Trời trên bầu trời có thể sử dụng để định hướng nếu biết thời gian trong ngày. Vào buổi sáng, Mặt Trời mọc gần hướng Đông, còn buổi chiều tối nó mọc gần hướng Tây. Lúc buổi trưa, Mặt Trời nằm trên đường kinh tuyến thiên thể và có độ cao cao nhất trong ngày. Tùy thuộc vào vùng địa lý và mùa, Mặt Trời có thể lật ngược so với các hướng truyền thống vào buổi trưa ở các vùng gần Xích đạo.
Đồng hồ đeo tay
Đồng hồ đeo tay analog có thể được sử dụng để xác định hướng nam và bắc. Đặt đồng hồ sao cho kim giờ trỏ về phía Mặt Trời sẽ chỉ hướng nam. Ở Nam Bán cầu, hướng số 12 của đồng hồ được đặt về phía Mặt Trời để chỉ hướng bắc. Tuy nhiên, phương pháp này có độ chính xác giới hạn và phụ thuộc vào vị trí địa lý và thời gian.
Đồng hồ mặt trời
Một đồng hồ mặt trời cầm tay có thể được sử dụng để xác định hướng chính xác hơn so với đồng hồ đeo tay. Điều này cũng có thể được áp dụng ở bất kỳ vĩ độ nào.
Quan sát thiên văn
Trong thiên văn học, có một số phương pháp giúp định hướng ban đêm. Mọi ngôi sao trên bầu trời trông thấy nằm trên một mặt cầu tưởng tượng gọi là thiên cầu. Thiên cầu này quay quanh một trục đi qua các cực Bắc và cực Nam của Trái Đất. Điều này cho phép chúng ta thấy các ngôi sao di chuyển theo các quỹ đạo vòng tròn. Tuy nhiên, cách này chỉ quan sát được trong điều kiện không trăng và không có ánh sáng ô nhiễm, và sao Nam cực ở Nam Bán cầu khá mờ.
La bàn hồi chuyển
Vào cuối thế kỷ 19, la bàn hồi chuyển đã được phát triển để sử dụng trong hàng hải. La bàn hồi chuyển hoạt động dựa trên nguyên tắc tiến động của con quay hồi chuyển. Nó không bị ảnh hưởng bởi từ trường địa phương hoặc trên tàu, vì nó xác định hướng bắc thực thay vì hướng bắc từ. Tuy nhiên, nó cần nguồn điện liên tục và sử dụng công nghệ đắt đỏ, do đó chủ yếu được sử dụng trong hàng hải và quân sự.
Định hướng bằng vệ tinh
Gần cuối thế kỷ 20, GPS đã cung cấp một phương tiện hiện đại để định hướng chính xác. Hệ thống GPS hoạt động tốt trong điều kiện thời tiết tốt và cung cấp vị trí và hướng chính xác có thể kiểm chứng. Đối với việc sử dụng GPS, các cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm giám sát và điều chỉnh vệ tinh liên tục để đảm bảo tính chính xác.
Phương hướng và góc độ
Hướng chính
Các phương hướng thường được gán với các góc độ quay trên đường tròn đơn vị. Bốn hướng chính tương ứng với các góc phương vị sau đây:
- Bắc (north, N): 0° = 360°
- Đông (east, E): 90°
- Nam (south, S): 180°
- Tây (west, W): 270°
Hướng trung gian
Có bốn hướng trung gian, nằm chính giữa các hướng chính, gồm:
- Đông Bắc (northeast, NE), 45°
- Đông Nam (southeast, SE), 135°
- Tây Nam (southwest, SW), 225°
- Tây Bắc (northwest, NW), 315°
Các hướng chính trong các nền văn hóa
Trong các nền văn hóa khác nhau, các hướng chính có thể được gán với các góc và vật lý khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ:
- Á-Âu: N (Bắc), E (Đông), S (Nam), W (Tây)
- Trung Quốc: Bắc, Đông, Nam, Tây
- Ainu: Bắc, Đông, Nam, Tây
- Thổ: Bắc, Đông, Nam, Tây
- Kalmyk: N (Bắc), E (Đông), S (Nam), W (Tây)
- Tây Tạng: Bắc, Đông, Nam, Tây
Từng phương hướng mang đến những giá trị và ý nghĩa khác nhau trong từng nền văn hóa, tạo nên sự đa dạng độc đáo của thế giới.
Với hiểu biết về phương hướng địa lý và các phương pháp xác định chúng, bạn sẽ có thể dễ dàng định hướng trong những cuộc phiêu lưu hơn. Hãy tận hưởng những khám phá mới và khám phá vẻ đẹp của thế giới xung quanh!