Ô tô không thể hoạt động mà không có cơ cấu trục khuỷu thanh truyền. Đây là một chi tiết quan trọng trong hệ thống động cơ và đóng vai trò truyền lực. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cấu tạo và nhiệm vụ quan trọng của cơ cấu trục khuỷu thanh truyền trên xe ô tô.
Cấu Tạo Trục Khuỷu Thanh Truyền
Cấu tạo cơ cấu trục khuỷu thanh truyền bao gồm 3 bộ phận chính là pít-tông, trục khuỷu, và thanh truyền. Ba bộ phận này kết hợp với nhau để tạo thành một hệ thống hoạt động chính cho xe ô tô.
Pít-tông là bộ phận có chuyển động lên xuống trong xi lanh, và nhiệm vụ của nó là tạo ra lực đẩy cho động cơ. Chuyển động của pít-tông được gọi là chuyển động tịnh tiến. Đồng thời, để xe ô tô hoạt động bình thường, cần có chuyển động quay của bánh xe, và lực này được cung cấp bởi trục khuỷu thông qua hệ thống truyền lực. Thanh truyền là thành phần trung gian giúp chuyển động tịnh tiến của pít-tông chuyển sang chuyển động quay của trục khuỷu.
Pít-tông
1. Nhiệm vụ
Pít-tông có nhiệm vụ kết hợp với nắp máy và xi lanh để tạo ra buồng đốt, nhận lực sinh ra từ khí cháy, và truyền lực về trục khuỷu thông qua thanh truyền. Trục khuỷu sẽ dùng lực từ thanh truyền để thực hiện các quá trình nạp, nén, cháy, dãn nở và thải khí.
2. Cấu tạo
Pít-tông bao gồm 3 bộ phận chính là đầu pít-tông, thân pít-tông, và đỉnh pít-tông.
Đỉnh Pít-tông
- Đỉnh pít-tông có 3 dạng: đỉnh lồi, đỉnh lõm và đỉnh bằng, mỗi dạng mang lại những ưu điểm và chức năng khác nhau.
- Đỉnh lồi: Sử dụng cho động cơ xăng 2 kỳ và 4 kỳ, với diện tích chịu nhiệt lớn và thiết kế nhẹ.
- Đỉnh lõm: Dùng cho cả động cơ xăng và dầu Diesel, có diện tích chịu nhiệt cao hơn so với đỉnh bằng.
- Đỉnh bằng: Dùng cho động cơ có buồng cháy xoáy lốc và động cơ xăng, có thiết kế đơn giản và diện tích chịu nhiệt nhỏ.
Đầu Pít-tông
- Đầu pít-tông kín và tịnh tiến trong buồng đốt. Thân pít-tông có rãnh để lắp xéc măng khí và xéc măng dầu. Xéc măng ngăn không khí và dầu bôi trơn vào buồng cháy.
Thân Pít-tông
- Thân pít-tông là không gian mà xi lanh chuyển động lên xuống. Pit-tông cũng kết nối với thanh truyền qua lỗ thông chốt.
Thanh truyền
1. Nhiệm vụ
- Thanh truyền là thiết bị truyền lực từ pít-tông đến trục khuỷu.
Hình ảnh minh họa: Cấu tạo thanh truyền
2. Cấu tạo
- Thanh truyền bao gồm đầu to, đầu nhỏ và thân.
- Đầu to được gắn vào trục khuỷu và thường được chia thành 2 nửa để lắp đặt và sửa chữa dễ dàng. Hai nửa được gắn bằng ốc bu lông.
- Đầu nhỏ là một khối trụ tròn được kết nối với pít-tông bởi thanh chốt. Được bọc bạc ở những điểm tiếp xúc để giảm ma sát và tăng độ bền.
- Thân thanh truyền là phần kim loại nối hai đầu thanh truyền.
Trục khuỷu
Trục khuỷu có vai trò quan trọng trong việc truyền động từ pít-tông thông qua thanh truyền, tạo lực quán tính làm cho trục quay đều. Vì vậy, trục khuỷu được thiết kế để chịu lực uốn, xoắn và mài mòn.
1. Nhiệm vụ
Lực truyền qua trục khuỷu giúp chuyển đổi từ chuyển động tịnh tiến thành chuyển động quay. Trục khuỷu sau đó được kết nối với các hệ thống truyền động khác để tạo thành một động cơ hoàn chỉnh.
2. Cấu tạo
Trục khuỷu bao gồm 6 bộ phận: Chốt khuỷu, cổ khuỷu, đầu trục khuỷu, má khuỷu, đuôi trục khuỷu và đối trọng.
- Chốt khuỷu được gắn với thanh truyền ở phần đầu to và nhận lực từ thanh truyền.
- Cổ khuỷu có thiết kế hình trụ và là trục chính của trục khuỷu.
- Má khuỷu liên kết với chốt khuỷu và cổ khuỷu. Má khuỷu truyền lực từ chốt khuỷu vào cổ khuỷu.
- Đuôi trục khuỷu gắn với bánh đà, đây là đầu cuối của thiết bị.
3. Phân loại
- Trục khuỷu liền: Loại trục khuỷu có cổ khuỷu, cổ biên, và má khuỷu được chế tạo thành một khối không thể tháo rời. Thường được sử dụng trong động cơ nhỏ và trung bình.
- Trục khuỷu ghép: Loại trục này bao gồm các bộ phận như cổ khuỷu, cổ biên và má khuỷu được chế tạo riêng lẻ và ghép nối lại thành một trục. Loại này thường được sử dụng trong động cơ lớn và một số động cơ công suất nhỏ, ít xi lanh và thanh truyền không cắt đôi.
Đó là những thông tin cơ bản về cơ cấu trục khuỷu thanh truyền trên xe ô tô. Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu tạo và nhiệm vụ của cơ cấu này. Hãy tiếp tục theo dõi MMK Auto để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về ô tô.